لبنان: لطمه دیده از چند انفجار، مردم در خطر «زخم¬های بزرگ پنهان»

همسایگی آن را از هم پاشید، آسیب فیزیکی و روانشناختی که ایجاد کرد سرسام­آور است.

دست کم 180 نفر در انفجار چهارم اوت جانشان را از دست دادند و عده­ای هنوز مفقودالاثر یا شناسایی نشده مانده­اند. بیش از 6000 نفر زخمی­شدند و صدها نفر کماکان در بیمارستان هستند.

مارکو بالدان، جراح کمیته بین­المللی صلیب سرخ در لبنان که هماهنگی واکنش اضطراری را بعهده داشت گفت: «همه زخم­ها قابل مشاهده نیستند، چه زخم­هایی که بر پیکر یک فرد ایجاد شدند و چه آنها که بر یک شهر عزیز وارد آمدند. در صدر جراحات جسمی هولناکی که در بیمارستان در حال مداوا است، مردم در معرض زخم­های بزرگ و پنهان نیز هستند، مگر آنکه در بحبوحه پیامدهای روانشناختی این فاجعه، مورد حمایت قرار گیرند. حمایت سلامت روان بخش حیاتی از واکنش درمانی است.»

درد و رنج ایجاد شده در پی انفجار آزاردهنده است. بعضی­ها جلوی چشمان­شان شاهد فوت اعضای خانواده خود بودند در حالی که دیگران کماکان به دنبال عزیزان مفقودشان هستند. دیگران نیز شاهد فروریختن خانه­های­شان و ویرانی دارایی­های یک عمرشان در کسری از ثانیه بودند. بزرگسالان و کودکانی که جراحات ماندگار برداشتند در تب و تاب سازگاری با واقعیت جدید زندگی­شان هستند، و دیگران از نجات یافتن خود یا ناتوانی در نجات دیگران پس از این حادثه احساس گناه دارند.

ایزابل ریورا مارمویو، نماینده بهداشت روان کمیته بین­المللی صلیب سرخ در لبنان گفت: «اثری که بر مردم وارد شده مخوف است. یک خانم سوری که تنها کودک نجات یافته­اش را در انفجار گم کرده بود با تلفن اضطراری ما تماس گرفت. او لبریز از اندوه بود و به کمک فوری نیاز داشت.»

خانم ریورا ادامه داد: «حتی افرادی که به نظر نسبتاً صدمه­ای ندیده­اند یا با جراحات جزئی جان به در بردند حس عمیقی از فقدان یا یأس دارند. این یک واکنش نرمال به چنین رویداد شوکه­کننده­ای است و نباید این افراد در مقابله با آن تنها بمانند. برای آنان حمایت وجود دارد.»

ساکنان یکی از محله­های به شدت آسیب­دیده در شهر، به ناباوری از آنچه اتفاق افتاده و ترس از آینده، در صحبت­های خود با کمیته بین­المللی صلیب سرخ اشاره داشتند.

رودریکه مخلوف، یکی از ساکنان محله کارانتیا در نزدیکی بندر گفت: «ما قادر به هضم این اتفاق نیستیم. ما شاهد انفجارهای زیادی در لبنان بوده­ایم اما این اولین بار است که احساس ناامنی می­کنیم.»

الی الجایب گفت: «دختر من از ناحیه صورت و گوش دچار جراحت شد. روز بعد همچنان جیغ می­کشید. چطور کودکان خاطره آنچه روی داده است را پشت سر خواهند گذاشت؟»

انفجار هنگامی اتفاق افتاد که لبنان پس از ماه­ها مبارزه با همه­گیری ویروس کرونا در بحبوحه بحران اقتصادی که رو به وخامت داشت، در وضعیت به شدت متزلزلی بود. از بین رفتن مشاغل، کسب و کارها و پس­اندازها اثر سختی بر سلامت روان مردم در طول ده ماه گذشته داشت و موجب افزایش علائم مرتبط با افسردگی، مانند افکار خودکشی و نا امیدی شد.

ایزابل ریورا گفت: «با شروع همه­گیری، اقدامات ضد ویروس کرونا مانند تعطیلی­ها و ماندن در خانه سازوکارهای سنتی مردم در مقابله با استرس مانند دورهمی­های اجتماعی و دیدن دوستان، و بیان نگرانی­ها و ناامیدی­های­شان تحت­الشعاع قرار گرفت. اکنون نیز انفجار، یک ضربه مهلک دیگر است.»

وضعیت بویژه برای بعضی از گروه­های آسیب­پذیرتر لبنان شامل جمعیت یک و نیم میلیونی پناهندگان سوری دشوارتر است. برای بسیاری از آنها، انفجار یک یادآوری ناراحت­کننده از بی­ثباتی و مخاصمه­ای بود که از آن گریخته­بودند که صحنه­ها، کابوس­ها و اضطراب گذشته را دوباره به یادشان آورد.

یک پناهنده سوری که نمی­خواست نامی از او برده شود به تیم کمیته بین­المللی صلیب سرخ گفت: «پسر من به حمایت سلامت روان نیاز دارد. او نمی­تواند بخوابد چون تمامی خاطرات جنگ در سوریه به خوابش می­آید. او هر شب دچار حملات اضطرابی می­شود و در وحشت به لرزه می­افتد.»

دیگر گروه آسیب­پذیر، کارگران خارجی در این کشور هستند که بسیاری از آنها بی­خانمان و بیکار شده­اند و امکان دسترسی به کمکی که به آن نیازمندند را به زبان خودشان ندارند. خانواده­های کم­درآمد نیز در خطر مغفول ماندن از خدمات سلامت روان و حمایت روانی اجتماعی هستند؛ خدماتی که در بسیاری از بیمارستان­های خصوصی لبنان به دلیل گرانی قابل دسترسی نیستند.

خانم ایزابل ریورا گفت: «دلایل بسیاری وجود دارد که چرا افراد ممکن است کمکی را که اکنون نیازمند آن هستند دریافت نکنند از جمله این دلایل عدم امکان دسترسی یا پرداخت هزینه­های خدمات، مسائل مربوط به زبان و انگ­زدن­های اجتماعی مرتبط با اعتراف به نیاز برای صحبت­کردن با یک نفر است.»

«ما می­خواهیم تا حد امکان شرایط را برای همه در برداشتن اولین گام برای دریافت حمایت آسان کنیم. تلفن تماس اضطراری ما به شماره 70341675 آزاد است و خدمات ما در بیروت و طرابلس رایگان هستند. مردم نباید در انجام این کار تنها باشند.»

نکته­ای برای ویراستاران:

1.       کمیته بین­المللی صلیب سرخ یک تیم هشت نفری روانشناسی بالینی با ظرفیت­های متعدد، از جمله حمایت از قربانیان خشونت و جوامع پناهندگان، در لبنان دارد. در شرایط پس از انفجار، ما برای افرادی که علاقمند به دسترسی به خدمات سلامت روان و کمک­رسانی توانبخشی جسمی کمیته بین­المللی صلیب سرخ هستند یک خط اضطراری راه­اندازی کردیم. همچنین ما به زخمیان در بیمارستان دانشگاه رفیق حریری در بیروت و مرکز تروماتولوژی و آموزشی در طرابلس در شمال لبنان خدمات حمایت سلامت روان ارائه می­کنیم. شماره تماس خط اضطراری کمیته بین­المللی صلیب سرخ (برای تماس­های داخل لبنان) 70341675 است.

برای اطلاعات بیشتر یا انجام مصاحبه، لطفاً با سخنگویان ما تماس بگیرید:

رونا حلبی، کمیته بین­المللی صلیب سرخ بیروت، ralhalabi@icrc.org   +961 70 153 928

روت هترینگتن، کمیته بین­المللی صلیب سرخ ژنو، rhetherington@icrc.org   +41794473726